Wywłaszczenie czyli odebranie własności podmiotu uprawnionego pod inwestycję pożytku publicznego. Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego posiadają uprawnienie do tego, aby pozbawić właściciela nieruchomości prawa własności – względnie użytkowania wieczystego. Tego rodzaju mechanizm prawny nosi nazwę wywłaszczenia, a jego zasady uregulowane zostały w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami – podobnie zresztą, jak zasady scalania i podziału nieruchomości.
Zasadą pozostaje, że w pierwszej kolejności organ dąży do ugodowego przekazania tego rodzaju nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub organu samorządu terytorialnego, proponując ustalone w toku negocjacji prowadzonych z dotychczasowym właścicielem wynagrodzenie za nieruchomość. Dopiero jeżeli strony nie dojdą do porozumienia, wszczynana jest procedura zmierzająca do przymusowego „zabrania” nieruchomości – która ostatecznie, po przeprowadzenia postępowania administracyjnego, kończy się wydaniem decyzji o wywłaszczeniu. Dopiero moment, z którym decyzja taka staje się ostateczna, umożliwia przejęcie nieruchomości.
Przy każdej decyzji wywłaszczenia organ wywłaszczający musi przyznać odszkodowanie dotychczasowemu właścicielowi za wywłaszczaną nieruchomość, a jej wysokość określana jest w toku postępowania, wedle zasad wynikających z ustawy o gospodarce nieruchomościami. Ustawa poza samym trybem wywłaszczenia, określa bowiem również zasady wyceny nieruchomości.
